Interview Jamie Grant en Stefan Rokebrand

Interview met de hoofdrolspelers uit de theaterversie van Casablanca

Theaterversie Casablanca als echo naar de toekomst

Casablanca is een echte Hollywood-klassieker. De in 1942 uitgebrachte romantische dramafilm speelt zich af in de Marokkaanse stad Casablanca gedurende de Tweede Wereldoorlog, met twee gedoemde geliefden in de hoofdrol. MATZER Theaterproducties en Bos Theaterproducties gieten het verhaal in de vorm van een fonkelnieuwe theatervoorstelling met live muziek. De cast bestaat uit Tjebbo Gerritsma, Gürkan Küçüksentürk, Marijn Klaver, Carmen van Mulier, muzikant Sinan Arat en hoofdrolspelers Jamie Grant en Stefan Rokebrand. Samen met Jamie en Stefan blikken we alvast vooruit naar de voorstelling, die vanaf maart in de theaters te zien is.

Spelen in een stuk dat is gebaseerd op een bijna tachtig jaar oude film, in een eigentijdse bewerking van theaterschrijver Jibbe Willems. Wat was jullie eerste reactie toen jullie hiervoor gevraagd werden?

Stefan: “Als ik anderen vertel dat ik in Casablanca speel, dan hoor ik meestal terug dat ze dat één van de beste films aller tijden vinden. Het is een klassieker, net als de stukken van Shakespeare, bijvoorbeeld. In Nederland is Casablanca nog nooit op toneel uitgevoerd. Er is geen rijke opvoeringstraditie, maar we treden wel in de voetsporen van Humphrey Bogart en Ingrid Bergman. Dus dat is eervol.”
Jamie, lachend: “En dat maakt het dan meteen ook weer heel spannend. Juist omdat het zo’n grote film is.”

“Casablanca is een mooie parallel met de wereld waarin we nu leven” 

Casablanca is een prachtig romantisch verhaal, bijna een heldenepos. En het stuk gaat ook over het maken van keuzes.

Stefan: “Klopt. Casablanca gaat over twee geliefden, verzetshelden, die elkaar tijdens de Tweede Wereldoorlog uit het oog verliezen en die elkaar later weer terugzien.”
Jamie: “Ilsa kiest voor iemand anders. En als zij en Rick elkaar dan zoveel jaar later weer tegenkomen, staan ze weer voor een keuze. Zeker aan het einde: kiest Ilsa voor de liefde, het grotere wereldbeeld, de verzetsheld, of doet ze dat niet? Het gaat enorm over moraal: kies je de goede of de slechte kant, en wat is dat dan?”
Stefan vult aan: “Het was destijds een film in zwart-wit, maar het is ook een zwart-witte film als in: je hebt good guys en bad guys. Nu heeft zo’n verhaal een heel ingewikkelde context. Hoe langer je erover nadenkt, hoe meer je denkt: ja, ze hebben allemaal wel een soort van punt ofzo. Het grijze gebied tussen zwart en wit is veel belangrijker.”
Jamie: “Er staat in Casablanca veel meer op het spel – het gaat niet alleen over de leventjes van Rick en Ilsa en over hun zielepijn. Dat denk je aan het begin misschien wel, maar dit verhaal staat in de context van een wereld in beweging. Een wereld en een samenleving waarin tegenstellingen enorm op scherp worden gezet. En daar maakt onze opvoering van Casablanca een mooie parallel met de wereld waarin we nu leven.”

Jullie publiek krijgt straks vooral dat klassieke verhaal van Casablanca te zien, maar er zit ook nog een interessante tweede laag in het stuk. In die metalaag zien we hoe de acteurs zich voorbereiden op het spelen van de voorstelling en hoe zij zich daartoe verhouden. Maar de stukken tekst die jullie daar als Jamie en Stefan uitspreken, zijn niet per se jullie eigen meningen. Is dat lastig?

Jamie: “Tijdens het repetitieproces hebben we daar wel discussies over, ja. Je moet goed weten wat je op deze manier communiceert. Wil je dat het publiek denkt dat Jamie dit echt zegt?”
Stefan: “Kijk: als ik een Nazi-helm opzet en mezelf een Duits accent aanmeet dan mag ik alles zeggen wat god verboden heeft. Want op dat moment speel ik duidelijk een rol. Maar op het moment dat ik gewoon Stefan heet, en ik er hetzelfde uitzie als in de foyer, dan is iedere mening die een tikje aan het randje is lastig. Ineens is de scheiding tussen acteur en personage onduidelijk geworden.”
Jamie: “Dat ons publiek zichzelf en elkaar straks dat soort vragen stelt, maakt het stuk interessant. Er zit een goed soort spanning in, vind ik. Ook omdat onze personages in een deel van het verhaal lijnrecht tegenover elkaar staan, terwijl we in een ander deel elkaars geliefden moeten spelen.”

“Stel vragen, in plaats van alles meteen met antwoorden dicht te timmeren.”

Eerder zei jij, Jamie, dat er in de voorstelling een duidelijke parallel is met de wereld waarin we nu leven. Wat is dat volgens jullie, die parallel met het nu?

Jamie: “Het lijkt alsof de standpunten in de samenleving nu ook steeds meer op scherp komen te staan. Op een andere manier dan in de jaren vijftig, maar het gebeurt wel. Daardoor heeft het verhaal nu nog steeds zeggenschap.
Stefan: “Veel mensen hebben het idee dat Nederland een enorm vluchtelingenprobleem heeft. En dat is gewoon niet waar. Als mensen aan vluchtelingen denken, denken ze nu vaak aan vluchtelingen die Nederland in komen. Maar er was een tijd dat mensen juist Nederland ontvluchtten. Hoe zouden ze er toen over hebben gedacht als alle grenzen dicht waren gegaan?”
Jamie: “Door het stuk krijg je als kijker hopelijk wat meer gevoel bij het grijze gebied en de nuances die er zijn. Er komen inderdaad vluchtelingen naar Nederland, en hoe gaan we daar dan mee om?”
Stefan: “Natuurlijk willen we dat mensen zich door deze voorstelling vragen gaan stellen. Vragen stellen is altijd interessanter dan het antwoord geven. Daar gaat de voorstelling over: stel vragen, in plaats van alles meteen met antwoorden dicht te timmeren.”

In de film speelt muziek een belangrijke rol, vooral in de persoon van de pianist Sam. In de voorstelling neemt live-muziek, gecomponeerd door Gouden Kalf-winnaar Helge Slikker, ook een belangrijke rol in. Wat is daar de meerwaarde van, volgens jullie?

Stefan: “Het voegt een andere gevoelslaag toe, denk ik. Je luistert anders naar liedjes dan naar gesproken tekst. Daardoor gaan je oren ook weer anders open voor de scène die daarna plaatsvindt. Daarnaast helpt de muziek om de juiste sfeer neer te zetten, en helpt het je te begrijpen waar en wanneer scènes zich afspelen. De Marokkaanse muziek die live wordt gespeeld bijvoorbeeld geeft een heel duidelijke kleur aan bepaalde scenes.”
“Het is gewoon heel mooie, overweldigende muziek,” zegt Jamie, terwijl ze een golvende beweging met haar armen maakt. “Dat helpt je ook wel om er helemaal in meegesleept te worden.”
Stefan: “Ik ben tevreden als we mensen kunnen laten zien en voelen dat er altijd meerdere kanten aan een verhaal zitten. Muziek helpt om dat gevoel te versterken.”

Casablanca is geschreven door de veelgeprezen theaterauteur Jibbe Willems. De regie is in handen van Madeleine Matzer. Met bijzondere nieuw-gecomponeerde muziek van Gouden Kalf-winnaar Helge Slikker. 

Foto: Raymond van Olphen